شیمی‏ درمانی چیست؟

شیمی‏ درمانی استفاده از داروهای ضد سرطان است. این داروها پس از ورود به خون به تمام بدن مسافرت کرده و تمام سلول‏های بدخیم چه در محل اولیه تومور (مبدا) و چه در مناطق انتشار یافته (متاستاز) را نابود می ‏کنند. شیمی‏ درمانی می‏تواند به‏ تنهایی تزریق شود (داخل ورید به‏صورت سرم) یا اینکه همراه با داروهای دیگر (مانند دارو های هدفمند مثل هرسپتین) قبل یا بعد از عمل جراحی، همراه با رادیوتراپی و یا بعد از آن انجام شود. بسته به نوع بیماری، بیمار یک یا چند دارو را دریافت می‏کند. این داروها به سلول ‏های سرطانی حمله کرده و باعث توقف رشد آنها می شوند ولی ممکن است به سلول های سالم  بدن نیز آسیب کمی برسانند که اجتناب ناپذیر است.

شیمی ‏درمانی چگونه عمل می‏کند؟
به‏ طور معمول سلول‏ های بدن در یک مسیر کاملا کنترل شده رشد می‏کنند و تقسیم می‏شوند ولی سلول‏ های سرطانی بی‏ قاعده و بدون هیچ کنترلی و خیلی سریع رشد کرده و تقسیم می‏شوند. داروهای شیمی‏ درمانی قادرند سلول ‏هایی که سرعت رشد بالایی دارند را تخریب کنند و با کاهش سرعت رشد و تخریب سلول‏های سرطانی، علائم مربوط به سرطان به سرعت تخفیف می‏یابد.
شیمی درمانی از راه‏های مختلفی سلول‏های سرطانی را تحت تاثیر قرار می‏دهد:

  • قسمتی از سلول سرطانی را تخریب می‏کند
  • رشد سلول سرطانی را متوقف می‏کند
  • غذای لازم برای سلول سرطانی را قطع می‏کند

روش ‏های مختلف شیمی ‏درمانی

دارو های شیمی‏ درمانی به چندین صورت تجویز می‏شوند:

  • روش تزریق عضلانی یا زیرپوستی یا به طور مستقیم داخل مایع مغزی- نخاعی
  • روش تزریق داخل ورید که از طریق آنژیوکت و یا از طریق یک پورت در وریدهای مرکزی بدن تجویز می‏گردد
  • روش تزریق داخل شریان که داروی شیمی‏ درمانی به‏طور مستقیم معمولا در شریان‏های تغذیه‏کننده تومور انجام می‏شود
  • روش خوراکی به‏ صورت قرص، کپسول و یا مایع که بیمار می‏خورد
  • روش موضعی یا مالیدنی که داروی شیمی‏ درمانی روی پوست بیمار مالیده می‏شود

در درمان سرطان پستان معمولا از روش تزریق وریدی یا خوراکی استفاده می شود.

چقدر طول می‏کشد تا شیمی ‏درمانی تمام شود؟                                                  

مدت زمان تزریق هر دارو به نوع دارو و رژیم درمانی بستگی دارد. این پزشک است که آن را مشخص می‏کند و هیچ ربطی به برنامه درمانی بیماران دیگر ندارد و نباید برنامه یک بیمار با بیماران دیگر مقایسه شود. فقط از پزشک خود در این مورد سوال کنید. دارو های شیمی ‏درمانی به دفعات تجویز می‏شوند. معمولا روزی که تزریق می‏کنند را روز "یک" می‏ نامند و سپس دفعات بعدی را بر اساس روز اول، هر ۸، ۱۵، ۲۱ یا ۲۸ روز تنظیم می‏کنند. زمان بین اولین روز و آخرین روز آن دوره را یک سیکل می‏نامند.

عوارض شیمی‏ درمانی

عوارض درمان اغلب رخ می‏دهد ولی کدام یک از آنها در بیمار ایجاد می‏شود معلوم نیست. یعنی لازم نیست تمام عوارضی که ذکر می‏‏شود در بیمار ایجاد شود، ولی شایع‏ترین محل‏ های بروز این عوارض عبارتند از:

  • سیستم گوارش (دهان، مری، معده، روده)
  • مغز استخوان (سلول‏ های خونی)
  • پوست و مو
  • ارگان‏ های جنسی (ترشحات واژینال در زنان)

ولی اکثر این عوارض موقت هستند و با دادن داروها یا اقدامات خاص کاملا از بین می‏روند.